17 maja do 8 czerwca 2014
O wystawie: * OBIEG >>
_____________________________________________________________
Uczestnicy wystawy:
Jerzy Bereś (1930-2012)
Zbigniew Warpechowski (ur. 1938)
Krzysztof Zarębski (ur. 1939)
Zbyszko Trzeciakowski (1957-2006)
Jacek Rydecki (ur. 1960)
Jerzy Truszkowski (ur. 1961)
* FOTORELACJE z wernisażu i performansów >>
_______________________________________________________________
Wystawa obiektów, fotografii, druków, rękopisów i dzieł łączących fotografie z autorskimi tekstami polskich klasyków performansu, których twórczość miała znaczący wpływ na zmiany, jakie zaszły w sztuce polskiej pod koniec XX wieku.
Zasadniczy trzon wystawy „Polscy radykalni performerzy 1967-1989" stanowiły prace i autorskie dokumentacje działań klasyków polskiej sztuki performansu: Jerzego Beresia, Zbigniewa Warpechowskiego i Krzysztofa Zarębskiego, które zostały zakupione do Kolekcji Sztuki Galerii Bielskiej BWA w 2013 roku dzięki dofinansowaniu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Są to fotografie sygnowane przez autorów, plansze fotograficzne z tekstami autorskimi oraz obiekty wykonane przez artystów w trakcie manifestacji - performansów.
Wystawa obejęła także zapisy, autorskie dokumentacje i rejestracje wystąpień innych znaczących polskich artystów performerów, pionierów sztuki ciała: Jacka Rydeckiego, Jerzego Truszkowskiego i Zbyszko Trzeciakowskiego. Te unikatowe prace, niepokazywane dotąd na wystawach (Trzeciakowski), pochodzą z kolekcji Jerzego Truszkowskiego, kuratora wystawy.
Jerzy Truszkowski:
- "Performans jest osobnym rodzajem sztuki, charakteryzującym się położeniem nacisku na indywidualne, niepowtarzalne wewnętrzne przeżycie artysty, którego widzowie domyślają się w mniejszym lub większym stopniu, będąc świadkami performansu albo oglądając jego fotograficzne lub filmowe rejestracje.
Dla performansu charakterystyczna jest jedna jedyna niepowtarzalna kreacja artystyczna. Pomimo przyjętych przez artystę wstępnych założeń dotyczących przebiegu performansu lub jego kompozycji czasowo-przestrzennej, nieodzowny jest w nim element improwizacji, przypadku lub próby, która zostaje zakończona często nieznanymi dla samego artysty rezultatami. Są to cechy nieodzowne i wystarczające dla odróżnienia performansu od szeroko pojmowanych sztuk wizualnych".
Wśród przedstawionych dzieł były m.in. dokumenty rzeczowe akcji „Msza Romantyczna" Jerzego Beresia z 1978 roku - dzieło o burzliwej historii, zniszczone lub ukradzione w stanie wojennym, które zostało później zrekonstruowane przez autora. „Msza", to 21 płócien zawierających tytuły i daty pierwszych 21 manifestacji artysty (tak Jerzy Bereś nazywał swoje akcje i performansy) z lat 1968-1978. Planszom tym towarzyszył obiekt pt. „Ołtarz spełnienia" oraz dokumentacja fotograficzna akcji Beresia z 1978 roku, autorstwa Jacka Szmuca.
Z dorobku Zbigniewa Warpechowskiego wystawa przedstawiła 24 plansze z fotografiami i tekstami artysty, stanowiącymi autorską dokumentację najważniejszych performansów z lat 1967-1984. To samodzielne dzieła, w których autor łączy sztukę ciała i sztukę konceptualną.
Wystawa objęła zestaw 30 fotografii ukazujących najważniejsze performanse Krzysztofa Zarębskiego z lat 1968 - 1979. Fotografie wykonywane były głównie przez Leszka Fidusiewicza, jedynego fotografa, który towarzyszył wówczas artyście podczas jego działań. Na wystawie znalazły się także trzy unikatowe prace Zarębskiego z lat 70. o charakterze kolażu.
Agata Smalcerz:
- „Każdy zestaw prac ma odmienny charakter, tak jak różna była sztuka tych trzech najstarszych polskich performerów. Rzeźbiarz Jerzy Bereś podczas swoich manifestacji zawsze tworzył obiekt materialny, który był ostatecznym efektem działania. Tytuły, nawiązujące do terminologii religijnej, miały element delikatnego pastiszu, ale zasadniczo podkreślały poważny, rytualny, niemal mistyczny charakter tych wystąpień. Artysta nie dbał o dokumentację fotograficzną (czy później wideo), gdyż najważniejszy był dla niego żywy kontakt z widzem. Również Zbigniew Warpechowski z wielką powagą podchodził do sztuki i swojej w niej aktywności. Każdy jego performans był starannie opracowany i przemyślany, artysta wykorzystywał swoją wiedzę filozoficzną, a działania miały charakter body artu: nie stronił on od tak radykalnych kroków, jak podpalenie włosów czy przebicie gwoździem dłoni. Fotografie, ofiarowane Warpechowskiemu przez fotografów dokumentujących jego działanie, artysta wybierał starannie i umieszczał na planszach z opisem performansu, często dodając rysunki, wykresy, elementy nadające im charakter konceptualny.
Najbardziej ‘lekkie' w tym kontekście wydają się być performanse Krzysztofa Zarębskiego. Ten mieszkający w Warszawie, mający kontakt z międzynarodowym środowiskiem (także dzięki karierze sportowej w lekkoatletyce) artysta nie stronił od udziału innych osób w jego wystąpieniach - modelek, muzyków - a także przedmiotów: wykonanych przez siebie, trochę surrealistycznych, trochę erotycznych obiektów".
Agata Smalcerz przed 26 laty jako pierwsza w Polsce opisała polski performans w swojej pracy magisterskiej („Performance w Polsce", Uniwersytet Jagielloński, 1988)
Wystawa była kontynuacją wcześniejszych realizacji Galerii Bielskiej BWA prezentujących polską neoawangardę - w 1998 roku odbyła się tu pierwsza w III RP wystawa prac duetu KwieKulik, a następnie wystawy: Leszka Przyjemskiego (1999), Przemysława Kwieka (2004), Zbigniewa Libery i Darka Foksa (2006), Andrzeja Paruzela (2007), Andrzeja Dudka-Dürera (2008), Andrzeja Partuma (2008), Andrzeja Lachowicza (2009), Krzysztofa Zarębskiego (2009) i Łodzi Kaliskiej (2010). Galeria wydała dwie książki Jerzego Truszkowskiego poświęcone artystom sztuki krytycznej i performansu: w 2004 roku książkę pt. „Artyści radykalni" oraz w 2013 roku „Post Partum Post Mortem. Artyści awangardowi w społeczeństwie socjalistycznym w Polsce 19681988 (od Jacka „Krokodyla" Malickiego do Jacka Mikołaja Rydeckiego)". W Bielsku-Białej odbyły się też głośne prezentacje „Sztuka kobiet" oraz indywidualne wystawy najważniejszych artystek neoawangardy: Teresy Murak (1998), Marii Pinińskiej-Bereś (2000) i Natalii LL (2004).
Fotografia autorska dokumentująca performans, traktowana na równi z dziełem sztuki, stała się lejtmotywem najnowszego zestawu prac zakupionych w 2013 roku do Kolekcji Sztuki Galerii Bielskiej BWA dzięki programowi Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Regionalne kolekcje sztuki współczesnej".
- „W kolekcji galerii znajduje się już kilka prac artystów sztuki krytycznej i performansu, m.in. Przemysława Kwieka, Zofii Kulik i Zbigniewa Libery. Galeria zamierza stworzyć reprezentatywny zbiór, składający się z najcenniejszych artefaktów bądź autorskich dokumentacji artystów klasyków w tej dziedzinie: Zbigniewa Warpechowskiego, Jerzego Beresia, Krzysztofa Zarębskiego, Pawła Kwieka, Zygmunta Rytki, Zbyszko Trzeciakowskiego, Jerzego Truszkowskiego, Jacka Kryszkowskiego. Ich twórczość miała największy wpływ na zmiany, jakie zaszły w sztuce polskiej pod koniec XX wieku. Jednak do tej pory w zbiorach publicznych brak jest reprezentatywnego zestawu fotografii, filmów, dokumentacji łączącej fotografie z autorskimi tekstami, czy też obiektów pozostałych po performansach tych artystów" - mówi Jerzy Truszkowski.
Wystawa trwała od 17 maja do 8 czerwca 2014.
____________________________________________________________
Podczas wernisażu w dniu 17 maja 2014 roku odbyły się trzy performanse:
Krzysztofa Zarębskiego - „Głos Helmuta (Osmoza)",
Zbigniewa Warpechowskiego - „Poematki",
Jerzego Truszkowskiego - „Warschau".
O wystąpienaich artystów mówi Agata Smalcerz:
Krzysztof Zarębski, artysta, który od 1981 roku mieszka w Nowym Jorku, w swoim wystąpieniu nawiązał do postaci Helmuta Kajzara, dramatopisarza i przyjaciela, urodzonego w 1941 roku w Bielsku-Białej (zmarłego w 1982 roku we Wrocławiu), z którym Krzysztof Zarębski współpracował jako scenograf. Nagrany na taśmę magnetofonową głos Kajzara, powielony w wielu egzemplarzach, wciąż obecny, ale już trudny do odtworzenia z powodu braku odpowiedniego sprzętu, stał się w rękach Krzysztofa Zarębskiego elementem wizualnym, dźwiękiem zamrożonym, zapieczętowanym. Artysta wykorzystał także projekcję własnego filmu „Osmoza" z 1974 roku, w którym wystąpiła jego żona Krystyna Jachniewicz. Ten poetycki performans, w którym artyście towarzyszyła modelka Paulina Martyniak, składał się z szeregu charakterystycznych dla artysty sensualnych obrazów, wykonywanych na tle muzyki Philla Niblocka, z użyciem m.in. czerwonej koronki i zielonych winogron.
Zobacz fotorelację >>
Zbigniew Warpechowski wykonał minimalistyczny performans z cyklu „Poematki", odnosząc się z jednej strony do pisania poezji, z drugiej - do filozofii tao, którą zajmuje się od wielu lat, dedykując jej założeniom swoje najważniejsze performase z lat 70. Artysta zderzył dwa elementy: naturę, symbolizowaną przez gałązkę drzewa oraz kulturę, reprezentowaną przez papier, tusz i pióro. Pierwsza staje się inspiracją dla drugiej; jest dostępna dla każdego człowieka, ale tylko dzięki wrażliwości nielicznych - artystów - oraz wykreowanej przez nich formie dociera w wysublimowanej postaci do szerszego grona odbiorców poezji i sztuki.
Zobacz fotorelację >>
Jerzy Truszkowski stworzył parabolę pomiędzy swoim wystąpieniem podczas wernisażu w Bielsku-Białej a performansem z 1985 roku pt. „ppp - fff [piano pianissimo - forte fortissimo]", wykonanym w Galerii Działań w Warszawie, z którego pięć fotografii znalazło się na bielskiej wystawie. W obu działaniach wykorzystał fortepian, ale podczas gdy w 1985 roku grał na klawiaturze nacinając kolejno opuszki palców skalpelem, to w 2014 roku użył instrumentu w sposób bezkrwawy, jako sceny, na której wystąpił przywołując dzieła muzyki i literatury, towarzyszące mu w latach 80. XX wieku oraz wykonując kolaż z reprodukcji własnych obrazów. Nawiązał także do swojej słynnej fotografii „Business- / Bat- / -men" z 1997 roku, na której wraz z nieżyjącym już Januszem Rasińskim, w garniturach i maskach Batmanów pokazują gest „fuck". Tym razem artysta użył maski Anonymous, odnosząc się do gestu nieposłuszeństwa społecznego skierowanego przeciw ograniczeniom wolności w Internecie.
Zobacz fotorelację >>
Te trzy odmienne w wyrazie, ale charakterystyczne dla ich twórców performanse były niezwykle ciekawym wydarzeniem Nocy Muzeów, punktem kulminacyjnym wystawy, spotkaniem artystów, którzy w tym składzie spotkali się po raz pierwszy.
____________________________________________________________
Jerzy Truszkowski, urodzony w 1961 roku w Warszawie. Artysta audiowizualny i kurator wystaw artystów neoawangardowych lat 70. i 80. XX wieku. W latach 1983-1986 razem z grupą Łódź Kaliska, Jackiem Kryszkowskim, Zbyszko Trzeciakowskim, Zbigniewem Liberą i innymi współtworzył alternatywny ruch artystyczny Kultura Zrzuty. W latach 1982-1988 z „Yasiem" Rasińskim, Barbarą Konopką, Jackiem Rydeckim, Zbigniewem Liberą i innymi współtworzył grupę audiowizualną NAO Sternenhoch. Od 1992 roku jako artysta i kurator współpracuje z Galerią Bielską BWA w Bielsku-Białej. Od 2000 roku sygnuje obrazy pseudonimem Max Hexer; występował także z grupą muzyczną Hexer. Opublikował sześć książek o sztuce współczesnej.
______________________________________________________
W mediach o wystawie i performansach:
Malina Barcikowska, "Kiedy życie przestaje być manifestem", "Artluk", nr 1-2 / 2014, str. 110-113 (.pdf)
Krzysztof Zarębski, "Głos Helmuta (Osmoza)", fotorelacja z performansu, fot. Krzysztof Morcinek, Culture.pl / Galerie >>
Zbigniew Warpechowski, "Poematki", fotorelacja z performansu, fot. Krzysztof Morcinek, Culture.pl / Galeria >>
Jerzy Truszkowski, "Kim byli polscy radykalni performerzy?", "Obieg" (aktualizacja 12.05.2014) >>
Agata Smalcerz, "Polscy radykalni performerzy w Galerii Bielskiej BWA do 8 czerwca", "Obieg"/Kronika, zdjęcia Krzysztof Morcinek (aktualizacja 3.06.2014) >>
W Galerii Bielskiej BWA trwa wystawa "Polscy radykalni performerzy 1967-1989", tekst Agata Smalcerz, fotorelacja Krzysztof Morcinek (aktualizacja 3.06.2014), "Format-net" >>
"Polscy performerzy w Galerii Bielskiej BWA", TVP 2 "Panorama", 18.05.2014, 18.30 (emisja od 26'48'') >>
"Polscy radykalni performerzy w Galerii Bielskiej BWA", O.pl (aktualizacja 6.05.2014) >>
Fotorelacje z otwarcia wystawy (wybór):
"Radykalni performerzy w BWA", Beskid News, 21.05.2014 >>
"Polscy radykalni performerzy 1967-1989", BB365.info >>
BBFan >>
Poland-art >>
_____________________________________________________________________________
Zakup dzieł prezentowanych na wystawie dofonansowano ze środków
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2013 roku,
w ramach programu Regionalne Kolekcje Sztuki Współczesnej
____________________________________________________________________________
Patronat medialny:
Od 2 października 2018 uruchomiony został nowy serwis galerii pod adresem: http://galeriabielska.pl/
_____________________________________________________________
Stara strona stanowi archiwum galerii: http://archiwum.galeriabielska.pl
Przekierowania z głównej strony