PIĄTEK, 6 CZERWCA, GODZ. 17.00-22.00

WIDZIANE Z BLISKA

- godz. 17.00
MATKA 24H (52 min)
52 ' , Polska 2012 reżyser: Marcin Janos Krawczyk / zdjęcia: Marcin Sauter, Michał Marczak, Marcin Kukielski, Karolina Krawczyk / montaż: Anna Wagner, Aleksandra Panisko, Tymek Wiskirski / produkcja: Janos Film Production / www.matka24h.pl/

O co proszą Matkę Boską Częstochowską Polacy przyjmujący na 24 godziny do swoich domów peregrynującą po kraju kopię jej cudownego obrazu? Kim są i jak się wówczas zachowują? Nie tylko w domach i mieszkaniach zresztą - obraz dociera niemal wszędzie, nie wyłączając szpitala ani więzienia. Najwyższej klasy filmowa obserwacja Marcina Janosa Krawczyka ze znakomitymi zdjęciami Marcina Sautera przynosi jeden z oryginalniejszych od dawna dokumentalnych obrazów Polski, docierając jednocześnie do znacznie głębszego, uniwersalnego poziomu. W końcu matka to jedno z najważniejszych ludzkich słów. Film Krawczyka to fascynujący, czasem wzruszający, a czasem zabawny obraz ludzkich pragnień, obaw, emocji, wiary i sceptycyzmu, a także polskich rytuałów i wnętrz.
W dłuższej wersji dokumentu, którą prezentujemy na festiwalu, w pełni objawiają się zalety jego starannej konstrukcji, podobnie jak w pełni wybrzmieć tu może mocny, emocjonalny finał. Czekając na decyzję sądu opiekuńczego, osiemnastoletnia Justyna, która właśnie straciła matkę, modli się do Matki Boskiej, by pozwolono jej samej stać się matką - wziąć w opiekę młodsze rodzeństwo. (mn)

NIGDY WIĘCEJ - HISTORIA REWOLUCJI (14 min)
2013 USA reżyser: Matthew VanDyke / zdjęcia: Matthew VanDyke / montaż: Ivan Kander / produkcja: Matthew VanDyke / www.syrianrevolutionfilm.com/

Nigdy więcej - historia rewolucji to krótki, wstrząsający film, nakręcony przez aktywistę Matthew VanDyke'a w rozdartej konfliktem Syrii. Po studiach z zakresu nauk politycznych, bezpieczeństwa i arabistyki VanDyke przyłączył się do walki zbrojnej w Libii, gdy wybuchała tam rewolucja. Kiedy trzy lata temu zaczęła się wojna domowa w Syrii, uznał, że więcej zdziała kamerą niż bronią. Na miejscu spotkał Nour, 24-letnią dziennikarkę i fotografkę, przed wojną nauczycielkę angielskiego i Mowayę, bojownika Wolnej Armii Syrii, torturowanego przez reżim Assada. To im właśnie oddał głos. W efekcie powstał poruszający dokument o młodych ludziach, codziennie ryzykujących życiem w walce z dyktaturą, z którą nigdy już nie będą mogli się pogodzić. VanDyke rozesłał ich świadectwo do wszystkich członków Kongresu USA, zamierza też udostępnić film w Internecie w 20 wersjach językowych. (fg)

SZARAF (14 min)
2012 Szwecja reżyser: Hanna Heilborn & David Aronowitsch / produkcja: Story AB

Szaraf to imię nastoletniego bohatera tego krótkiego filmu, który przeżył wielodniowy pobyt na dryfującej po oceanie łodzi, pełnej wycieńczonych uchodźców. Szaraf miał szczęście - przeżył, podczas gdy tysiące innych ginie, próbując dostać się do Europy. Teraz w celi zamkniętego ośrodka opowiada filmowcom swoją historię. Okazuje się, że oryginalna animacja (w wielu krajach personalia osadzonych nieletnich podlegają ochronie) może robić równie mocne, a nawet mocniejsze wrażenie, niż zdjęcia dokumentalne, które tu zastępuje. Naturalnie w zestawieniu z dźwiękiem, dokumentującym wydarzenia i oddającym emocje, którego w takim kontekście słucha się jakby uważniej. (fg)

- godz. 19.00
NASZA KLĄTWA (27 min)
2013 Polska reżyser: Tomasz Śliwiński / zdjęcia: Tomasz Śliwiński, Magdalena Hueckel / montaż: Justyna Król, Tomasz Śliwiński / produkcja: Warszawska Szkoła Filmowa / www.leoblog.pl/film-nasza-klatwa/

Leo urodził się z rzadką chorobą, tak zwaną klątwą Ondyny. Mityczna klątwa dotknęła niewiernego kochanka rusałki: mógł on oddychać tylko wtedy, gdy o tym pamiętał. Leo przestaje oddychać, kiedy zapada w sen. Film jest zapisem pierwszych miesięcy życia Leo i osobistym dziennikiem rodziców, próbujących poradzić sobie w nowej sytuacji i oswoić lęk, w rzeczywistości pełnej kabli i dźwięków aparatury oddechowej. To krótki film z miłości. 16 grudnia Leo skończył 3 lata. Historia Leo i jego rodziców zapisywana jest na bieżąco na www.leoblog.pl. (fg)

19.30 spotkanie z Bogusławą Kandzią - z zawodu nauczycielką języka polskiego, mamą trójki dzieci, z których najstarszy, Łukasz, choruje na autyzm.
20.15
VOJTA LAVIČKA - WZLOTY I UPADKI (88 min)
2013 Czechy reżyser: Helena Třeštíková / zdjęcia: Jiří Chod / montaż: Jakub Hejna / produkcja: Production Trestikova / tłumaczenie polskiej listy dialogowej dzięki uprzejmości Krakowskiego Festiwalu Filmowego

Vojta Lavička to obraz nietypowy wśród tak wielu przecież dokumentów o Romach. Tytułowy bohater zdobył niekwestionowaną pozycję w życiu publicznym nieprzychylnego Romom środkowoeuropejskiego społeczeństwa. I to w samym jego opiniotwórczym centrum - w mediach. Vojta jest popularnym muzykiem, publicystą, prezenterem, aktywistą. Niebezkrytycznym wobec romskich współbraci, ale też z biegiem czasu coraz w tym względzie powściągliwszym, wobec narastającego wokół rasizmu. Nie chce jednak, jak rodzina żony, emigrować do Kanady. Film Heleny Třeštíkovej to rzadka okazja popatrzenia na świat oczami człowieka, który świetnie rozumie i czuje obie społeczności: i tą mniejszościową, do której całym sercem przynależy, i tą większościową, w której zajmuje poczesne miejsce. Doskonale wie, jak tworzy się wizerunek i w dokumencie Třeštíkovej zdaje się zachowywać nad nim kontrolę, choć z inteligentną szczerością dzieli się z nami historiami swoich osobistych i zawodowych wzlotów i upadków. I dlatego Vojta Lavička to także nie do końca typowy film w dorobku czeskiej reżyserki - bez wątpienia jednej z najciekawszych postaci współczesnej dokumentalistyki. Podobnie jak historie innych swoich bohaterów, historię Vojty Třeštíková kręciła przez lata. W tym wypadku było to lat 16. (mn)

SOBOTA, 7 CZERWCA, GODZ. 16.00-22.00

CIENKA, CZERWONA LINIA: MIĘDZY PROPAGANDĄ A PR-EM
16.00
PROPAGANDA KOMPANIEN, REPORTERZY (90 min)
2012 Francja reżyser: Véronique Lhorme / zdjęcia: Cyril Collot / montaż: Aurelie Boiron / produkcja: La cuisine aux Images productions

Większość niemieckich materiałów filmowych nakręconych podczas drugiej wojny światowej to efekt pracy realizujących kroniki filmowe (Wochenschau) wojskowych Kompanii Propagandowych. Jak dobitnie udowadnia znakomity montażowy film Veronique Lhorme, obrazy, które uznajemy dziś za obiektywną rejestrację wojennej rzeczywistości, w istocie powstały ku pokrzepieniu niemieckich serc i są zazwyczaj efektem inscenizacji. Film francuskiej reżyserki śledzi wojenne losy operatorów, których zdjęcia do dziś tworzą kanon obrazów wojny - od chwiejnego lotu bomb spadających na Polskę w 1939 roku po ostatnie ujęcia Hitlera, drżącą ręką dekorującego na dziedzińcu Kancelarii Rzeszy nastolatków z Hitlerjugend. Dwóch reporterów to amatorzy, dopiero na froncie odkryci przez Ministerstwo Propagandy, kolejny był profesjonalnym fotografem i operatorem, współpracującym przed wojną m. in. z Leni Riefenstahl. Dekonstrukcja najbardziej znanych ujęć ukazujących niemieckie działania wojenne pozwala prześledzić ewolucję kierunków hitlerowskiej propagandy w różnych fazach wojny. Choć akcenty bywały rozłożone rozmaicie, przeznaczony dla mas propagandowy obraz wojny najczęściej bliższy był przygodowym powieściom Karola Maya niż frontowej rzeczywistości. Jak podkreślają twórcy filmu, relacja Wochenschau, która cieszyła się w III Rzeszy największą popularnością, pokazywała żołnierzy Afrika Korps smażących jajka na rozgrzanym saharyjskim słońcem pancerzu czołgu. (kw)

17.45 spotkanie z Michałem Rauszerem - absolwent etnologii na Uniwersytecie Śląskim w Cieszynie. Obecnie pracuje w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej jednocześnie pisząc doktorat w Katedrze Antropologii Kultury SWPS w Warszawie o roboczym tytule "Genealogia buntu"

18.30 NIESAMOWITY AZERBEJDŻAN! (60)
2012 Wielka Brytania reżyser: Liz Mermin / zdjęcia: Hugh Hughes / montaż: Bert Hunger / produkcja: Crow Hill Films / amazingazerbaijan.com/

Znakomity reportaż Liz Mermin umiejętnie kontrastuje dwie twarze Azerbejdżanu. Z jednej strony prezydent Ilham Alijew chwali się światu nowoczesnym państwem zbudowanym na ropie, z drapaczami chmur i pięciogwiazdkowymi hotelami, a jego propagandyści nazywają Azerbejdżan orłem niosącym krajom islamu nowoczesność i demokrację. Z drugiej - za symbolicznym murem ciągnącym się wzdłuż drogi z lotniska w Baku ukrywa się biedę. Tłumi się też protesty przeciw władzy i skrzętnie tuszuje naruszenia praw człowieka w tej dziwnej demokracji od 20 lat pod rządami jednej rodziny. Obrazu dopełniają rządy oligarchów i powszechna korupcja. Kiedy w 2011 roku azerski duet wygrał konkurs Eurowizji, prezydent uznał to za okazję do wzmożonej promocji swojego kraju. Zgodnie z zasadami, następna edycja konkursu odbyła się w Azerbejdżanie. Europa przymknęła oczy na fakt, że w tym kraju zabija się niewygodnych dziennikarzy, dyskredytuje działaczy, inscenizując bójki lub podrzucając narkotyki, torturuje i orzeka długoletnie wyroki za krytykę władzy. Zaś pod budowę spektakularnych obiektów widowiskowych, w których świętowano Eurowizję - bezprawnie wywłaszcza się właścicieli gruntów.
Jedna z głównych bohaterek filmu, szykanowana przez władze dziennikarka, która stała się już symbolem niezależności wobec reżimu, Chadija Ismajłowa, będzie gościem tegorocznego festiwalu. (fg)

19.40 LATO Z ANTONEM (61 min)
2012 Belgia reżyser: Jasna Krajinovic / zdjęcia: Jorge Léon / montaż: Marie-Hélène Mora / produkcja: Dérives Jean-Pierre & Luc Dardenne / tłumaczenie polskiej listy dialogowej dzięki uprzejmości festiwalu Gdańsk DocFilm

12-letni Anton mieszka z babcią pod Moskwą. Jak wielu innych chłopców z niezamożnych rosyjskich rodzin w czasie wakacji jedzie na letnią szkołę wojskową. Od kiedy Putin doszedł do władzy, takie obozy stały się bardzo popularne. Poza musztrą grupa chudych wyrostków uczy się obezwładniać przeciwnika, odbierać broń, strzelać. Do wyposażenia treningowego oprócz repliki kałasznikowa należą między innymi noże, hełmy i tarcze, jakich na demonstracjach używa policja. Kadra wychowawców to weterani z Afganistanu i Czeczenii. Kapitan robi chłopcom pogadanki o terroryzmie i islamie, pokazuje propagandowe filmy zmontowane z obrazów detonacji min-pułapek i opowiada o Czeczeńcach. Chłopcy zadają niewinne pytania, dowódca ucina je stanowczo. W wojsku nie ma miejsca na wątpliwości. Anton opowiada reżyserce o swoich przemyśleniach. Czuje, jak podczas obozu rośnie w nim siła. (fg)

20.45 WIZERUNKOWY PROBLEM (88 min)
2012 Szwajcaria reżyser: Simon Baumann & Andreas Pfiffner / zdjęcia: Andreas Pfiffner / montaż: Katharina Bhend, Mischa Hedinger / produkcja: ton und bild /

Szwajcaria ma ostatnio problemy z reputacją. Postawy antyimigranckie, wątpliwa solidarność bankiera Europy z pogrążonym w kryzysie kontynentem, brudny zysk wielkich korporacji i nierozliczony udział w zyskach z Holocaustu to typowe zarzuty, jakie słychać od strony bliższych i dalszych sąsiadów. No cóż, należy zatem zabrać się do pracy - dobry filmik promocyjny to przecież sprawdzona recepta na wizerunkowe problemy. Simon Baumann i Andreas Pffifner podejmują się tego zadania według wszelkich zasad sztuki - po konsultacji ze specjalistami od promocji, budowania marki i politycznego marketingu. Gdy słabną w swoim zapale, korzystają z pomocy psychologa, a wątpliwości etyczne zgłaszają duchownym. W ich promocyjnym spocie przemówić mają zwykli Szwajcarzy, Baumann i Pffifner udają się więc w podróż. Farmerzy będą z nimi rozmawiać chętniej niż mieszkańcy drogich willi, o przedstawicielach korporacji nie wspominając. Wizerunkowy problem to satyryczna prowokacja, siłę wyrazu czerpiąca z faktu, że żaden z rozmówców - nie wyłączając ekspertów - nie zanegował definicji sytuacji, w której problemy etyczne zostały sprowadzone do złego PRu. Nadal jednak dokument Baumanna i Pffifnera mógł pozostać zabawnym, lekkim w odbiorze „rozrywkowym filmem protestu", gdyby nie tragikomiczny finał. Gotowy spot, w którym wśród barokowego nadmiaru szwajcarskich i europejskich symboli „zwykli Szwajcarzy" odczytają swoje listy z przeprosinami, boleśnie wręcz unaocznia, jak dalece retoryka solidarności i wspólnoty pozostaje tylko retoryką. (mn)

NIEDZIELA, 8 CZERWCA, GODZ. 16.00-22.00

KOBIETY WOBEC PRZEMOCY
16.00 BANAZ - HISTORIA MIŁOSNA (70 min)
 2012 Norwegia, Wielka Brytania reżyser: Deeyah Khan / zdjęcia: Jeremiah Chapman / montaż: Todd Dalton, Ruan Magan, John Moratiel / produkcja: Fuuse Films / fuuse-films.com/

Banaz - love story to wstrząsający film o honorowym zabójstwie Banaz Mahmod, 19-letniej Brytyjki kurdyjskiego pochodzenia. Popełnione w 2006 roku morderstwo poruszyło świat. Na rodzinnej naradzie ojciec, wuj i trzej kuzyni postanowili zgładzić nastolatkę, gdyż ich zdaniem splamiła honor rodziny niestosownym zachowaniem. Jej zbrodnią był pocałunek z ukochanym na ulicy - ktoś zobaczył parę i doniósł ojcu. Banaz - love story to również dramatyczna historia zaniedbań i niekompetencji policji. Pierwszy raz na posterunek Banaz udała się w wieku 17 lat, gdy wbrew woli rodziny uciekła od męża. Aranżowane małżeństwo okazało się bowiem dla niej prawdziwym piekłem - mąż bił ją, gwałcił i wielokrotnie groził śmiercią. Już wówczas dziewczyna powiedziała policji, że jest śledzona. Zgłoszenie zignorowano. Z kolejną prośbą o pomoc zwróciła się ze szpitala - oskarżyła swoją rodzinę o próbę zabójstwa. Jej relacja jednak nie wydała się policji wiarygodna. Funkcjonariusze przesłuchali ją w domu przy rodzicach, ujawniając jej skargę i narażając na jeszcze większe niebezpieczeństwo. Nikt nie zapobiegł tragedii. Zupełnie inaczej brytyjskie organa ścigania zachowały się po zaginięciu nastolatki. Dzięki determinacji detektyw Caroline Goode nie tylko udało się odnaleźć ciało Banaz, ale też oddać sprawców w ręce sprawiedliwości, choć niektórzy z nich schronienia szukali aż w irackim Kurdystanie. (fg)

17.15 spotkanie z Anną Chęć i Aliną Kulą z Fundacji Pozytywnych Zmian
Anna Chęć i Alina Kula- założycielki Fundacji pozytywnych Zmian. Głównym celem Fundacji jest inicjowanie i wprowadzanie pozytywnych zmian na poziomie świadomości społecznej, zmian kulturowych oraz prawnych w wybranych obszarach życia ludzkiego. Opowiedzą o swoim projekcie "REAGUJEMY- przeciwko przemocy"

18.00 ZA KRATAMI NIE NOSIMY BUREK (77 min)
2012 Szwecja reżyser: Nima Sarvestani / zdjęcia: Rozette Ghadery / montaż: Jesper Osmund / produkcja: Nima Film

Dla kobiet skazanych na życie w jednym z najbardziej restrykcyjnych społeczeństw świata więzienie niekiedy jest jedynym miejscem, w którym mogą czuć się... swobodnie. Nikt nie każe im tu zasłaniać twarzy, z dala od utrzymywanego przez rodziny terroru mogą marzyć, snuć plany na przyszłość i wychowywać dzieci. Większość kobiet przebywających w afgańskim więzieniu Takhar odsiaduje wieloletnie wyroki za ucieczkę z domu lub zdradę. Wiele z nich zostało w dzieciństwie sprzedanych rodzinie męża (jak bohaterka poprzedniego dokumentu Nimy Sarvestaniego - jego nowy film to w pewnym sensie kontynuacja Sprzedanej). Niemal każda ma do opowiedzenia przerażającą historię psychicznej i fizycznej przemocy ze strony męża i rodziny. Oczywiście - system karzący ucieczkę z domu kilkunastoletnim więzieniem jest nieludzki. Ale paradoksalnie, w więzieniu kobiety po raz pierwszy w życiu znajdą się pod opieką państwa. W miarę jak wyroki zbliżają się do końca, rośnie niepewność - mąż może uznać, że dziesięć lat więzienia to zbyt mało, by odpokutować ucieczkę. Jedynym wyjściem, które pozwoli ocalić honor rodziny, będzie wtedy śmierć niewiernej. Żadna z tych kobiet nie trafi drugi raz do więzienia - recydywa do dla nich wyrok śmierci, o czym bez ogródek mówią odwiedzający. Jedna z bohaterek, potajemnie romansująca z kochankiem zamkniętym w męskim oddziale więzienia, zamierza zacząć życie na nowo gdzieś daleko od domu. Kibicujemy jej zamiarom, choć płomyk nadziei na wyrwanie się z zaklętego kręgu honorowej przemocy jest bardzo nikły.
Powrót do rzeczywistości po odbytym wyroku zawsze jest trudny, ale wolność zazwyczaj kojarzy się z nadzieją. O jakiej jednak wolności marzą kobiety z więzienia Takhar? (kw)

19.45 SALMA (90 min)
2013 Wielka Brytania reżyser: Kim Longinotto / zdjęcia: Kim Longinotto / montaż: Ollie Huddleston / produkcja: Channel 4 / tłumaczenie polskiej listy dialogowej dzięki uprzejmości Krakowskiego Festiwalu Filmowego / www.wmm.com/salma/

W swoim kolejnym filmie Kim Longinotto, świetnie znana publiczności WATCH DOCS, pozostaje w kręgu swoich ulubionych tematów, ale odchodzi nieco od stylu verité, w jakim zwykle je ujmowała. Tu głos ma często sama główna bohaterka, Salma. Można wręcz powiedzieć, że to film o zabieraniu przez nią głosu. Podobnie jak miliony innych dziewcząt, Salma została przez swoich rodziców dosłownie zamknięta przed światem w okresie dojrzewania, dopóki po latach nie zgodziła się wyjść za mąż. Wtedy jednak na kolejne lata z domu zakazał jej wychodzić mąż. Ale potajemnie w czasie swojej niewoli Salma nie przestawała pisać. Przemycone na zewnątrz i opublikowane poezje okazały się literacką sensacją, czyniąc z Salmy najsłynniejszą tamilską poetkę Indii. Ich szczerość nie mogła spodobać się rodzinie i wiejskiej społeczności, ale literacki sukces to nie koniec drogi Salmy w życiu publicznym - będzie ona wiodła do społecznego aktywizmu i polityki.
Choć bardziej ściszona i refleksyjna niż poprzednie filmy Longinotto, Salma ma w sobie coś z intensywności baśni, z jej okrucieństwem, bohaterstwem i jaskrawym obrazowaniem. Brutalnym okrucieństwem prastarej tradycji, niezwykłym bohaterstwem wyjątkowej jednostki, która stawi jej skuteczny opór i jaskrawymi, pełnymi emocji obrazami, jak zakratowany pokoik w suterenie - wieloletnie więzienie Salmy, czy jej wspomnienie z dzieciństwa - obraz dziewczynki chciwie czytającej strzępy gazet, w które owijane były domowe zakupy, przypominający dziewiętnastowieczne europejskie przedstawienia wilczego głodu literatury u nisko urodzonych geniuszy. (mn)

Powrót do tekstu >>