Leon Tarasewicz zaprasza widza do wnętrza obrazu. To sytuacja, którą różni artyści poprzez stulecia próbowali uzyskać  różnymi metodami, czy to stwarzając iluzję przestrzeni, czy też tak budując  kompozycję, aby określony element przyciągnął wzrok patrzącego. Malarze barokowi wypełniali freskami całe wnętrza, ściany i sufity; stojąc wobec  nich widz ma wrażenie własnej obecności w przedstawionej scenie. Tu jednak mamy sytuację dosłowną: naprawdę chodzimy po obrazie.

Artysta użył metody action painting, zapoczątkowanej przez Jacksona Pollocka w latach 50. XX wieku. Jednak w przeciwieństwie do amerykańskiego artysty Leon Tarasewicz nie wybiera fragmentu zamalowanego płótna, nie wycina i nie umieszcza w ramach. Wręcz przeciwnie: nie zgadza się na kawałkowanie swojej kompozycji, ma ona działać całością. Ma ogarniać osobę wchodzącą w jej przestrzeń, wywoływać emocje, ale też budzić refleksję.

Ekspresyjnie pomalowana podłoga „wchodzi" na mury. Raz - poprzez odbicie koloru, jakby łunę na białej ścianie; dwa - przez ślady gestu malarskiego, który zatarł granicę między poziomem i pionem. To pierwsza realizacja horyzontalna Leona Tarasewicza, w której użył takiego zabiegu.  Nadaje ona dziełu niezwykłego dramatyzmu; w połączeniu z czerwoną łuną na końcu sali budzi niepokój.

Artysta odnosi swoją realizację w Galerii Bielskiej BWA do przeszłości tego miejsca. Tu, latach 1881-1939 stała synagoga, spalona po wkroczeniu hitlerowców do Bielska.[1] Po wojnie, w 1960 roku, na części placu po synagodze zbudowano galerię sztuki współczesnej. [2] Mimo więc utracenia sakralnego charakteru, miejsce to zostało oddane sztuce, uchronione od komercjalizacji. Przez ponad 50 lat całe pokolenia artystów miały możność prezentowania tu swojej twórczości. Zwłaszcza malarstwo święci tu swoje triumfy, choćby za sprawą Biennale Malarstwa „Bielska Jesień".[3] Tę historię przywołuje Leon Tarasewicz, skupiając się na całej powierzchni, dotykając pędzlem, ale i rękoma, każdego fragmentu tej ziemi, symbolicznego obszaru, po którym kiedyś chodzili wierni modlący się, a potem widzowie wystaw przeżywający sztukę.

Użyte przez artystę kolory należą do jego ulubionych barw czystych, mieszanych przez niego już na miejscu, jak na palecie. Tłem jest przede wszystkim kolor żółty, którego jednym z odniesień jest judaizm; jasna czerwień przechodząca w róż wnosi niepokój, być może pamięć dramatu 1939 roku. Pamiętając o tych uwarunkowaniach historycznych nie ma jednak przeszkód, aby odczuwać tę wielobarwną feerię kolorów jak ogromną łąkę pełną kwiatów lub - po prostu - jak ogromny obraz, po którym można chodzić napawając się intensywnością każdej plamy barwnej.

Strukturę malarskiej materii artysta skonfrontował z rzeczywistością tego, co na zewnątrz: okna, które dwa lata temu zniknęły z przestrzeni górnej sali teraz powróciły w „wersji cyfrowej" - jako wideoprojekcja zarejestrowanego obrazu ulicy Mickiewicza - dokładnie tych miejsc, które znajdują się za ścianą. Codzienne życie biegnie więc nadal tuż obok, sztuka zaprasza do kontemplacji i wyciszenia.

                                                                                                    Agata Smalcerz

[1] Synagoga w Bielsku (ul. Mickiewicza 25) została wybudowana w latach 1879-1881, według projektu bielskiego architekta Karola Korna i Ludwiga Schöne w stylu mauretańskim. Wykonawcą prac była bialska firma Emanuela Rosta. Była to synagoga reformowana, tzw. Tempel. W połowie września 1939 roku Niemcy podłożyli w budynku materiały łatwopalne i wybuchowe (podobnie jak w stojącym obok Żydowskim Domu Ludowym i dwóch innych synagogach w Bielsku i Białej) - i nie dopuścili straży pożarnej. Budynki płonęły wiele dni.

[2] Galerii zajęła wschodnią część placu; część zachodnia pozostała niezabudowana. Parterowy budynek, nazywany początkowo Pawilonem Plastyków, w latach 70. przekształcony w Biuro Wystaw Artystycznych, został nadbudowany w 1989 roku, uzyskując m.in. górną salę.

[3] „Bielska Jesień" organizowana niezmiennie w tym miejscu od 1962 roku, początkowo miała formę corocznych Ogólnopolskich Konkursów Malarstwa Współczesnego, od 1995 roku odbywa się w cyklu dwuletnim.

wróć do tekstu >>